Kobiety, które nękały św. Hieronima

„Pierwszą iskrę pod ognisko położyłaś” – napisały Paula i Eustochium do Marceli. Co takiego zawdzięczały Marceli? Pasję i miłość do… studiowania Pisma Świętego. 

Marcela zainicjowała krąg,  który znamy dzięki listom św. Hieronima. Wiemy zatem, że Marcela, Paula i Eustochium, a wraz z nimi wiele innych, arystokratek i  kobiet z klasy średniej, studiowało Biblię w sposób systematyczny i wnikliwy. I nie był to krąg towarzyski. Z listów Hieronima do Marceli zachowało się siedemnaście, z czego dziesięć jest czysto egzegetycznych. Pierwsze biblistki na poważnie podchodziły do swego studium, a poznawanie Biblii rodziło tęsknotę za miejscami z nią związanymi, za Ziemia Świętą.  
W swoim pałacu na Awentynie Marcela zgromadziła krąg kobiet regularnie spotykających się ze sobą dla studiowania Biblii. Mieszkały oddzielnie. W sposób umiarkowany przestrzegały postów i zasady skromności w strojach. 

Hieronim raczej stronił od kobiet, sam przyznał, że unikał kobiecego towarzystwa, ale natarczywość i gorliwość Marceli była tak wielka, że w końcu jej uległ. Upór, z jakim Marcela chciała dyskutować o Biblii, dokonał wyłomu w zasadach Hieronima i tak zaczął nauczać ją i jej towarzyszki Pisma Świętego. W jednym z listów Hieronim tak pisze o dociekliwości Marceli:
„(…) poruszała przeciwne kwestie nie dla sprzeczania się, lecz dlatego, żeby przez pytania uczyć się rozwiązywania zagadnień. Jeśli po moim wyjeździe powstał spór co do jakiegoś świadectwa Pisma Świętego, do niej spieszono jako do sędziego”.
Do grupy Marceli należała jej matka Albina, przybrana córka Pryncypia, jej siostra Asela, Melania Starsza, Fabiola, Furia, Lea i Paula z córkami: Bazyleą i Eustochium. Wdowy, dziewice, żony; wykształcone starannie, znały łacinę i grekę, a po zachęcie św. Hieronima, uczyły się także hebrajskiego. 

Korespondencja dotyczyła między innymi zwrotów hebrajskich, nie tłumaczonych na język grecki, diapsalmu, ubioru kapłańskiego u Hebrajczyków, Ksiąg Królewskich i Księgi Sędziów, oraz postaci kobiet ze Starego i Nowego Testamentu (m. in. Zuzanny, Debory, Pryski i kobiet - uczennic towarzyszących Jezusowi). W korespondencji widać wielość zainteresowań i ogromną wiedzę biblijną kobiet. Są to bardziej traktaty niż listy.
Krąg kobiet z Awentynu nigdy nie przekształcił się w żadna instytucję. A jednak wiele z tych kobiet konkretnie przemieniło swoje środowisko. Paula Rzymianka towarzyszyła Hieronimowi w Betlejem i tam przyczyniła się do powstania męskich i żeńskich klasztorów. Lea założyła własną wspólnotę monastyczną. Asela oddała się życiu ascetycznemu a swój majątek rozdała ubogim. Marcela w wieku osiemdziesięciu lat została pobita w czasie najazdu Gotów na Rzym i zmarła na rękach przybranej córki. Fabiola odeszła od męża i związała się z innym mężczyzną. Drugi mąż ja zdradzał, zatem sprzedała majątek i rozdała wszystko ubogim. Odwiedziła Paule i Hieronima w Betlejem, gdzie z zapałem studiowała Biblię.

Może ta grupa pełnych zapału kobiet to dobra lekcja o tym, jak wpływać na świat, jak tworzyć środowisko, które może w konkretny sposób przemieniać świat i Kościół.

Anna Duda

Lektura;
Św. Hieronim ze Strydonu, Listy, t.1 – t.4
Św. Hieronim, Listy do Eustochium
https://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/09-30a.php3
https://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/01-26c.php3
Zuzanna Radzik, Emancypantki. Kobiety, które zbudowały Kościół